Deze maand waren mijn zoon en ik twee weken in China. Ik was daar om research te doen voor mijn nieuwe boek, een biografie over de moeder van mijn Japanse vriend. Zij leeft niet meer, maar heeft prachtige memo's achtergelaten... Zij was net als ik ooit onderwijzeres en wilde graag een boek schrijven over haar leven. Dat ik dat nu kan gaan doen beschouw ik als een groot voorrecht. Haar leven is namelijk onvoorstelbaar bijzonder geweest.
Zij is geboren in het gezin van een rijke Japanse zakenman, maar als baby weggegeven aan een geisha. De welvarende zakenman deed goede zaken in een Chinese havenstad ver weg van zijn geboorteland Japan. Die stad is Qingdao en kent een woelige geschiedenis. In het begin van de twintigste eeuw was het in handen van onze oosterburen, die er het wereldberoemde Tsingtao bier brouwden.
Na de Eerste Wereldoorlog werd de provincie Shandong bij het verdrag van Versailles aan Japan overgedragen. Vanaf 1918 woonden er 20.000 Japanners in Tsingtao en vanzelfsprekend hadden deze 'kolonisten' hun eigen scholen, restaurants en rosse buurten. De rijke Japanse zakenman die thuis een vrouw had, twee zoons en drie dochtertjes, zocht zijn vermaak buiten de deur en werd verliefd op een geisha. Hij beloofde haar een ander leven. Als hij haar zijn volgende kind zou schenken, kon ze het geisha-vak vaarwel zeggen. Het allerbelangrijkste voor hem was dat hij haar dan niet meer hoefde te delen met de andere mannen die ze avond aan avond sake schonk, haar aandacht gaf en waar ze zich mooi voor maakte.
De beloofde baby kwam ter wereld in 1933 en haar moeder mocht de kleine bij zich houden tot het geen moedermelk meer nodig had. Een klein jaartje woonde ze in het grote huis met twee broers en drie zussen, in een grote villa aan de rand van Wakazuruyama, vlakbij de Japanse schrijn. Haar naam was Tokiko.
Een jaar later werd Tokiko geadopteerd, woonde ze in een ander huis in een drukke winkelstraat. Bij een moeder die ooit geisha was, maar nu een kapsalon aan huis had, waar ze Japanse geisha van ingewikkelde kapsels voorzag.
En wat ik daar verder over kan vertellen, zal in mijn boek komen. Tokiko heeft elf jaren in Qingdao gewoond en toen werd het anders voor de Japanners in China. De sfeer werd grimmig zo naar het einde van de Tweede Wereldoorlog, waarin Japan zijn keizer diende met een steeds groter fanatisme. De rijke zakenman heeft ervoor gezorgd dat de overtocht naar Japan kon worden gemaakt. Maar daar heerste armoede, puinhoop en deceptie toen de keizer in 1945 capituleerde.
Kun je je voorstellen hoe de moeder van mijn vriend zich daar als meisje van elf moet hebben gevoeld? Het wonen bij een alleenstaande moeder in een vaderland waar ze nog nooit geweest was. Daarnaast op tienerleeftijd het volle besef krijgend dat ze ooit weggegeven was.
De reis naar China heeft me op de plekken gebracht waar de hoofdpersonen uit mijn boek woonden.
De Chinese stad heeft me verbaasd en meer dan verrast.
Chinezen en Japanners zijn Aziaten. Dat hebben ze met elkaar gemeen. Ik ben veel in Japan geweest en dacht veel herkenning te vinden in Qingdao. Maar wanneer je in China loopt ben je overduidelijk in een andere wereld. De veelbewogen geschiedenis, waarin oorlogen de boventoon voerden, maakt dat alles wat ooit Japans was met een krachtige hand lijkt weggevaagd. Nieuwe wijken en rijkdom zijn te vinden aan de rand van deze miljoenenstad. Het oude centrum waar ik met mijn zoon verbleef is een mengelmoes van eentonige bebouwing en oude huizen uit de Duitse tijd. Rode dakpandaken zijn een trekpleister voor toeristen uit Korea en uit de rest van China. Westerlingen zie je er niet.
De mensen in Qingdao zijn ontzettend vriendelijk en het is er een drukte van belang. De straten zijn vuil, de gebouwen zijn slecht onderhouden, de mensen zijn veerkrachtig en fit.
Qingdao heeft mij verbaasd, verrast en gevoed met inspiratie.
Yvonne, dank je dat je deze inleiding met ons deelt. Ik kijk nu al uit naar het boek. Veel succes gewenst met het ondetzoek en het schrijven. Groet van Joke
BeantwoordenVerwijderen